نسبت طلایی عدد فی در طراحی لوگو

نسبت طلایی از جمله قاعده هایی است که در موارد بسیاری نقش ایفا می کند

مانند: فعالیت های هنری، معماری، سازه های مهندسی، طبیعت گیاهی و جانوری

و حتی در خلقت انسان مورد استفاده قرار گرفته است. بسیاری از مهندسان حتی

بدون اطلاع از این قاعده به صورت غریزی از آن در ساختمان سازی و معماری بنا استفاده

کرده اند. چرا که طراحی زیبایی های بصری با توجه به نسبت طلایی به صورت ذاتی

در نگاه و دید انسان وجود دارد. راز به کار بردن نسبت طلایی فی در هنر طراحی چیست؟

آیا چشم‌نوازی تابلوی مونالیزا یا معبد پارتنون و دیگر شاهکارهای هنری تصادفی است؟

چرا لوگوی اپل و پپسی از نظر هندسی زیبا هستند؟ می‌خواهیم در مورد کاربرد تناسبات

طلایی و عدد فی یعنی 1.618 صحبت کنیم. این نسبت به اصول زیبایی‌شناسی در چشم

انسان‌ها برمی‌گردد. شاید شما هنگام طراحی لوگو ، به نسبت طلایی دقت نکنید، اما

ناخودآگاه در چینش بخش‌های مختلف این نسبت در کار شما دیده شود. چرا که انتظار

نمی‌رفته که مثلا، سازندگان اهرام مصر به عمد این نسبت را به کار برده باشند. بلکه

مهارت و تجربه زیاد آنها منجر به خلق چنین شاهکار زیبایی شده است.

نسبت طلایی نقش پررنگی در کمپوزیسیون (composition) طراحی هنری و کارهای

گرافیکی دارد.نسبتی که ناخودآگاه در چشمان قابل تشخیص است. به‌طوریکه آثار هنری

که در آنها نسبت طلایی به کار رفته باشد، به چشممان زیبا به نظر می‌رسد. اما از نظر

علمی چگونه می‌توان این نسبت را وارد کارهای طراحی کرد؟ این روزها در طراحی لوگو

حرفه‌ای ، عکاسی، شیت‌بندی، طراحی صفحات سایت و … این نسبت‌ها به کار می‌رود.

شاید بپرسید چگونه؟ با ما همراه باشید.

عدد فی چیست؟

نسبت طلایی فی یک قانون مشهور و اثبات شده در علم ریاضیات است. قانونی بسیار

ساده که فهم و به کار بردن آن بسیار آسان و برای هر کاری قابل استفاده است.عدد فی

از تقسیم دو خط که یکی از آن‌ها از دیگری بزرگتر باشد به دست می‌آید یک مستطیل با

ابعاد a و b را در نظر بگیرید که b ضلع بزرگتر است. حال اگر نسبت b/a برابر با  a+b/b

باشد آن مستطیل را مستطیل طلایی می‌دانند. در نتیجه این معادله، نسبت ضلع بزرگتر

به ضلع کوچکتر برابر عدد 1.618 خواهد بود که همان عدد فی مشهور و طلایی است. عدد

فی با نام دیگر نسبت طلایی (Golden Ratio) نیز شناخته می‎شود.یکی از ویژگی‎ها‎ی جالب

توجه عدد فی این است که اگر یک واحد از عدد فی را کم کنیم، مقدار آن با عکس خودش

برابر می‎شود.

تاریخچه نسبت طلایی و عدد 1.618

جالب است بدانید که پیدایش نسبت طلایی و وارد شدن آن به ابعاد مختلف دنیای امروزی

به صدها سال پیش از میلاد برمی‌گردد. لوکا پاچیولی در کتاب خود به نام نسبت الهی، از

این تناسبات گفته است. بعدها اقلیدس در سیزده جلد کتاب مشهور خود، در جلد ششم

آن از تناسب طلایی گفته است. البته پیش‌تر از اینها، مصری‌ها در ساخت اهرام ثلاثه، نسبت

طلایی فی را به کار برده‌اند. حیرت‌آور است. داستانی که پشت این نسبت طلایی قرار دارد،

آن را روز به روز نزد طراحان جذاب‌تر ساخته است. بعدها در سال 1200 میلادی بود که لئوناردو

فیبوناچی در پیزای ایتالیا مسئله‌ای طرح کرد که نتیجه‌ی آن به کشف عدد 1.618 ختم شد.

مسئله از این قرار است که فرض کنید یک جفت خرگوش نر و ماده دارید. این جفت خرگوش

هر ماه یک جفت خرگوش نر و ماده دیگر متولد می‌کنند. حال فرض کنید، هیچکدام از خرگوش‌

ها نمی‌میرند. ما در پایان هر سال چند جفت خرگوش خواهیم داشت؟ با توجه به شرایط

سوال و قراردادهایی که تعریف شده بود، در نهایت به دنباله اعداد 1,1,2,3,5,8,9,21,24,55,…

رسید. و آن را دنبال فیبوناچی نامید. حال بیایید نسبت اعداد این دنباله را با هم چک کنیم.

نسبت عدد دوم به اول برابر است با 1، نسبت عدد سوم بر عدد دوم برابر است با 2، نسبت

عدد چهارم به عدد سوم برابر است با 1.5، نسبت عدد پنجم به عدد چهارن برابر است با 1.66

چند نسبت که جلوتر برویم، به عدد 1.618 خواهیم رسید که تکرار خواهد شد. این همان عدد

فی یا نسبت طلایی است.

کاربردهای نسبت طلایی عدد فی

کاربرد نسبت طلایی هیچگاه محدود به زمینه خاصی نبوده است. در مقیاس‌های بسیار بزرگ

کهکشان‌ها گرفته تا طرح ساختمان‌ها و سازه‌ها و اکنون در طراحی گرافیک، پزشکی و … به

کار می‌رود.در این مقاله برای درک بهتر موضوع به چند نمونه از کارایی های آن می پردازیم.

• یکی از رایج‎ترین کاربردهای نسبت طلایی عدد فی ،استفاده در صنعت معماری می‎باشد. نمونه بارزی که می‎توان نام برد، برج میلاد می‎باشد. این بنا طول 63 متر و عرض 42 متر دارد که بنابراین 5/1=/42 63 و به عدد طلایی نزدیک می‌باشد.
• استفاده از عدد فی در طراحی و ترسیم اشکال هندسی نیز کاربرد زیادی دارد، که به صورت رعایت عدد ۱٫۶۱۸ در در ترسیم اضلاع اشکال مختلف مانند مستطیل، مثلث متساوی‌الساقین،دایره و … می باشد.
• در طبیعت نیز عدد فی موجب شگفتی برخی از مهندسین شده است. برای نمونه در گل آفتابگردان، دانه‌هایی که به شکل مارپیچ رشد کرده‎اند، نسبت قطر هر مارپیچ به مارپیچ بعدی، همان عدد فی می‏باشد. همچنین اگر در هر کندوی زنبور عسل، تعداد زنبورهاي ماده را به نر تقسيم کنیم، به عدد فی می‎رسیم.
• عدد فی در گرافیک و طراحی لوگو نیز کاربردهای زیادی دارد. با توجه به اینکه لوگوها نیز براساس اشکال هندسی طراحی می‎شوند، بنابراین استفاده از عدد فی می‎تواند مهندسین و طراحان را یاری نماید.
• جراحان زیبایی و متخصصان عمل‌های صورت از این عدد بسیار استفاده می‌کنند. در بدن انسان این نسبت به مراتب دیده می‌شود. نسبت قد انسان به فاصله شکم تا مچ پا، 1.618 است. در صورت انسان نیز دایره‌های طلایی به راحتی قابل تشخیص است. از این نسبت در تعیین زیباترین بانوان جهان استفاده می‌شود. حال دنیای جراحی زیبایی و پزشکی به سراغ این نسبت آمده است. در جراحی فک و زاویه دار کردن آن این نسبت بدین صورت است که فاصله پایین چانه نسبت به فاصله پایین بینی تا لب، برابر با 1.618 باشد. حتی این نسبت در دو دندان پیشین نیز دیده می‌شود. خداوند به زیباترین شیوه ممکن این نسبت را در آفرینش خود به کار برده است.

چرا بهتر است از نسبت طلایی و عدد فی در طراحی لوگو استفاده کنیم؟

همانطور که گفته شد نسبت طلایی (عدد فی) ساختاری منظم و زیبایی را به لوگو می بخشد

که توصیه می شود در صورت امکان از این روش در طراحی لوگو استفاده شود. مزایایی را

می توان در این زمینه در نظر گرفت که در زیر به آن اشاره کرده ایم:

1-طراحی لوگویی دقیق و منظم

2-افزایش سرعت عمل در مراحل طراحی

3-ایجاد زیبایی های بصری قدرتمند

4-امکان ایجاد لوگوهای متنوع در زمینه های مختلف

5-ریسپانسیو و قابلیت تغییر سایز لوگو در ابعاد مختلف

استفاده از عدد فی در لوگوهای معتبر و برتر جهان

طراحی لوگوی اپل؛ لوگوی اپل به صورت یک سیب است که در یک طرف آن به صورت گاز

زدگی می‎ باشد. این طرح توسط یک مربع به همراه دایره‎ ها‎یی انجام شده که با نادیده گرفتن

قسمتی از دایره‎ ها‎ و ترکیب آنها، لوگوی اپل به وجود آمده است.

لوگوی توییتر؛ این لوگو نیز همچون لوگوی اپل از دایره‎‎ و تعدادی مربع تشکیل شده که با

استفاده از عدد فی، دایره‎ها‎ تقسیم بندی شده و در کنار هم قرار گرفته‎ اند و شکل یک

پرنده را ایجاد کرده‎ اند.

لوگوی پپسی؛ شرکت پپسی به عنوان یکی از شرکت‎ها‎ی معتبر در حوزه تولید نوشیدنی ،

لوگوی خود را با استفاده از دایره‎ ها‎یی که توسط عدد فی تقسیم بندی شده، ساخته است.

ایجاد طراحی های موفق با استفاده از نسبت طلایی عدد فی

موفقیت یا شکست هر طرحی با توجه به استفاده از فضاهای مثبت و منفی صورت می گیرد.

اگر فکر می کنید هویت بصری، سایت و دیگر موارد نیاز به اصلاحیه نیاز دارند می توانید با

استفاده از چهارچوب نسبت طلایی فضا سازی دقیق و استاندارد را انجام دهید که مربع ها

به شما خواهند گفت هر یک از عناصر در چه جایگاه هایی باید قرار گیرند. مطمئن باشید هر

حرکت هر چند کوچک که با استفاده از نسبت طلایی انجام می شود تفاوت های بی بدیلی

را در طراحی ایجاد می کند.

نکات پایانی

شما از این به بعد نیروی مضاعفی برای زیباتر کردن طراحی لوگو، صفحه‌آرایی، طراحی

سایت، طراحی ساختمان، طراحی داخلی، عکاسی، تصویرسازی و … دارید. آن هم نیروی

نسبت طلایی فی یعنی عدد 1.618 است. این عدد طلایی را در پروسه طراحی در قالب

مستطیل طلایی و مارپیچ طلایی به کار ببرید و معجزه آن در ایجاد نظم، هارمونی و زیبایی

را ببینید. تعریف نسبت طلایی، موارد استفاده و نحوه کاربرد آن را در این مقاله به طور کامل

به شما گفتیم. یعنی شما از همین الان مجهز هستید.